شب یلدا: طولانی‌ترین شب سال و جشنی به قدمت تاریخ

هدف نامگذاری و فلسفه شب یلدا: از زایش مهر تا چله بزرگ

شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال، نامی کهن و ریشه‌دار در فرهنگ ایرانی دارد. اما آیا می‌دانید این نام از کجا آمده است؟

“یلدا” واژه‌ای سریانی به معنای “زایش” است که به تولد دوباره خورشید در آغاز زمستان اشاره دارد. ابوریحان بیرونی، دانشمند بزرگ ایرانی، از این جشن با نام “میلاد اکبر” یاد کرده و آن را “میلاد خورشید” دانسته است.

اما شب یلدا نام دیگری هم دارد: “شب چله“. این نامگذاری به سنت باستانی “چله” اشاره دارد که در آن، چهل روز اول زمستان را “چله بزرگ” و بیست روز بعد از آن را “چله کوچک” می‌نامند.

در گذشته، گاهشمار باستانی کشاورزان بر اساس تقسیم‌بندی چهل روزه بود. واژه “چله” نیز برگرفته از عدد “چهل” است و گذشت یک دوره زمانی مشخص را نشان می‌دهد.

جالب است بدانید که در آثارالباقیه بیرونی، از روز اول دی ماه با عنوان “خور” نیز یاد شده است و در قانون مسعودی، “خُره روز” ثبت شده است که به معنای روز خورشید است.

تاریخچه یلدا: از دوران باستان تا به امروز

شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال، نه تنها یک جشن باستانی است، بلکه ریشه در گاهشماری ایرانیان باستان دارد. شواهد نشان می‌دهد که از سال ۵۰۲ پیش از میلاد، در زمان داریوش یکم، شب یلدا به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافته است.

مردم آن زمان، که بیشتر کشاورز بودند، با توجه به گردش خورشید و تغییر فصول، به اهمیت بلندترین شب سال پی بردند. آنها در تمدن زاگرس رافدین، بیش از سه هزار سال پیش با پدیده‌های خورشیدی مانند انقلاب زمستانی، اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی آشنا بودند. به تدریج، این پدیده‌ها جنبه تقدس و دینی پیدا کردند.

مردم باستان دریافتند که پس از کوتاه‌ترین روز سال، یعنی آخرین روز پاییز و شب اول زمستان، روزها بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شوند. از این رو، این شب را شب زایش خورشید (مهر) نامیدند و آن را آغاز سال قرار دادند. جالب است بدانید که کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین باور دارد.

در فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد. واژه “سَرِدَ” (Sareda) یا “سردَ” (Saredha) در اوستا، به معنای “سال” و “سرد” است. این نشان می‌دهد که شب یلدا از دوران باستان به عنوان پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی تلقی می‌شده است.

شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال، در فرهنگ ایرانی نه تنها پایان پاییز و آغاز زمستان، بلکه جشن زایش مهر و غلبه نور بر تاریکی نیز هست. این شب کهن، ریشه در باورهای کهن ایرانیان دارد و با آداب و رسومی خاص گرامی داشته می‌شود.

یلدا در لغتنامه‌ها

در برهان قاطع، “یلدا” به عنوان اولین شب زمستان و طولانی‌ترین شب سال معرفی شده است. این شب با ورود خورشید به برج جدی مصادف است و در گذشته، به دلیل طولانی بودن تاریکی، نحس و نامبارک شمرده می‌شد.

آیین‌های شب یلدا در ایران باستان

ایرانیان باستان در شب یلدا، آتش می‌افروختند تا تاریکی و نیروهای اهریمنی را دور کنند. آنها با گردهمایی و برپایی سفره “میَزد” (Myazd) شامل میوه‌های تازه و خشک و آجیل (لُرک در فرهنگ زرتشتیان)، به استقبال زایش مهر می‌رفتند. این سفره نمادی از برکت و فراوانی بود و به افتخار اورمزد و مهر (خورشید) چیده می‌شد.

یلدا و مهرپرستی

شب یلدا با آیین مهر (میترا) نیز ارتباط تنگاتنگی دارد. برخی روایات، این شب را زمان بازگشت مهر به جهان می‌دانند. مهر، ایزد بانفوذ هند و ایرانی، با طولانی کردن روزها، برتری نور و روشنایی را به ارمغان می‌آورد. آیین مهرپرستی پیش از ظهور زرتشت رواج داشته و در اروپا به “میتراییسم” معروف بوده است.

سفره شب چله: رنگ و بوی سنت ایرانی

شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال، نه تنها فرصتی برای دورهمی و شادی است، بلکه با سفره رنگین و خوراکی‌های خاص خود، جلوه‌ای زیبا از فرهنگ و سنت ایرانی را به نمایش می‌گذارد.

خوراکی‌های شب چله

در سفره شب چله، میوه‌ها و خوراکی‌های متنوعی چیده می‌شود که هر یک نماد و معنای خاصی دارند. از مهم‌ترین این خوراکی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هندوانه: این میوه سرخ‌فام، نماد خورشید و گرمای تابستان است و به اعتقاد پیشینیان، خوردن آن در شب یلدا، سرمای زمستان را از بدن دور می‌کند.
• انار: دانه‌های سرخ انار، نشانه برکت، فراوانی و زادآوری هستند و در شب یلدا، به نشانه امید به سالی پربرکت میل می‌شوند.
• آجیل: آجیل شب یلدا، شامل مغزهای مختلف مانند گردو، بادام، فندق و پسته است که به نشانه شادی، سلامتی و طول عمر خورده می‌شوند.
• خشکبار: برگه‌های خشک شده میوه‌هایی مانند هلو، زردآلو و انجیر نیز در سفره شب چله جایگاه ویژه‌ای دارند و به نشانه شیرینی و خوشی میل می‌شوند.

رنگ سرخ در سفره شب یلدا

رنگ سرخ، در فرهنگ ایرانی نماد خورشید، نور، گرما و زندگی است. به همین دلیل، در سفره شب یلدا، میوه‌ها و خوراکی‌های سرخ‌رنگ مانند هندوانه، انار، سیب سرخ و سنجد فراوان دیده می‌شود.

سفره شب چله، میراثی کهن

سفره شب یلدا، با همه زیبایی و تنوع خود، تنها یک سفره معمولی نیست، بلکه نمادی از فرهنگ غنی و سنت‌های کهن ایرانی است که نسل به نسل به ما رسیده است.

شب یلدا، جشنی باستانی و کهن در فرهنگ ایرانی است که به بلندترین شب سال شهرت دارد. این شب که مصادف با انقلاب زمستانی است، از غروب آفتاب 30 آذر، آخرین روز پاییز، آغاز می‌شود و تا طلوع آفتاب 1 دی، نخستین روز زمستان، ادامه می‌یابد.

چرا شب یلدا را جشن می‌گیریم؟

ایرانیان باستان، شب یلدا را به عنوان زمان تولد دوباره خورشید و غلبه نور بر تاریکی جشن می‌گرفتند. با پایان یافتن این شب طولانی، روزها رفته رفته بلندتر و شب‌ها کوتاه‌تر می‌شوند.

آداب و رسوم شب چله

در شب یلدا، خانواده‌های ایرانی دور هم جمع می‌شوند و با خوراکی‌های متنوع و خوشمزه از یکدیگر پذیرایی می‌کنند. هندوانه، انار و خرمالو از جمله میوه‌های محبوب شب یلدا هستند.

سنت‌های زیبای شب یلدا

علاوه بر خوردن میوه و تنقلات، سنت‌های دیگری نیز در شب یلدا رایج است، از جمله:

• شاهنامه‌خوانی: خواندن داستان‌های حماسی شاهنامه فردوسی
• قصه‌گویی: بزرگان خانواده برای کوچکترها قصه‌های قدیمی تعریف می‌کنند.
• فال حافظ: تفأل به دیوان حافظ برای پیشگویی آینده

شاهنامه‌خوانی و فال حافظ

شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال، نه تنها با خوراکی‌های خوشمزه و دورهمی‌های خانوادگی شناخته می‌شود، بلکه با آداب و رسومی کهن همراه است که از نسل‌های گذشته به یادگار مانده‌اند. دو نمونه از این رسوم زیبا، شاهنامه‌خوانی و فال حافظ هستند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

یکی از رسوم زیبای شب یلدا که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران باستان دارد، شاهنامه‌خوانی است. در این شب، بزرگان خانواده یا افراد با ذوق و هنر، به خوانش داستان‌های حماسی شاهنامه فردوسی می‌پردازند و گرمای محفل یلدا را دو چندان می‌کنند.

امروزه شاهنامه‌خوانی نه تنها در خانه‌ها، بلکه در آموزشگاه‌ها و مراکز فرهنگی نیز به عنوان بخشی از جشن شب یلدا برگزار می‌شود.

فال حافظ از دیگر رسوم زیبای شب یلدا است که طرفداران زیادی دارد. در این شب، اعضای خانواده با نیت و امید به آینده، تفألی به دیوان حافظ می‌زنند و از معانی و پیام‌های پنهان در اشعار حافظ لذت می‌برند.

فال حافظ در شب چله، نه تنها یک سرگرمی، بلکه فرصتی برای آشنایی با ادبیات غنی پارسی و تفکر در معانی عمیق آن است.

شب یلدا در آینه اشعار شاعران پارسی

شب یلدا، این جشن باستانی و کهن ایرانی، نه تنها در میان مردم، بلکه در میان شاعران پارسی‌گو نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. بسیاری از بزرگان ادب فارسی، با الهام از طولانی‌ترین شب سال، به خلق آثاری ماندگار پرداخته‌اند که در آنها از شب یلدا، به عنوان نمادی از تاریکی، جدایی، و انتظار یاد کرده‌اند.

در این مقاله، به بررسی بازتاب شب یلدا در اشعار برخی از شاعران برجسته پارسی می‌پردازیم:

سعدی

سعدی، شاعر بزرگ قرن هفتم هجری، در غزلیات و بوستان خود، بارها به شب یلدا اشاره کرده است. او در بیتی زیبا، طلوع صبح پس از شب یلدا را به برآمدن خورشید از روز قیامت تشبیه می‌کند:

روز رویش چون برانداخت نقاب از سر زلف / گویی از روز قیامت شب یلدا برخاست

حافظ

حافظ شیرازی، لسان‌الغیب و شاعر نامدار ایران زمین، نیز در غزلیات خود به شب یلدا توجه داشته است. او در بیتی معروف، شب یلدا را به ظلمت حکومت ستمگران تشبیه کرده و به مردم نوید طلوع خورشید عدالت را می‌دهد:

صحبت حکام ظلمت شب یلداست / نور ز خورشید جوی بو که برآید

اوحدی مراغه‌ای

اوحدی مراغه‌ای، از شاعران عارف و عاشق پیشه‌ قرن هشتم، در شعری زیبا، شب یلدا را به شب هجران و جدایی از معشوق تشبیه می‌کند:

شب هجرانت ای دلبر شب یلداست پنداری / رخت نوروز و دیدار تو عید ماست پنداری

سنایی

سنایی غزنوی، از شاعران بزرگ قرن ششم، در شعری به شب یلدا و پیوند آن با حضرت عیسی (ع) اشاره می‌کند:

به صاحب دولتی پیوند اگر نامی همی جویی / که از پیوند با عیسی چنان معروف شد یلدا

سهراب سپهری

سهراب سپهری، شاعر معاصر و نوپرداز ایران، در شعری با عنوان “غمی از عشق درباره شب یلدا”، به بیان احساسات و عواطف خود در این شب می‌پردازد:

غمی از عشق درباره شب یلدا… دختر شب‌های سرد ماه دی / خو گرفت با شعر تو در ماه دی

شاعران دیگر

علاوه بر شاعران نامبرده، بسیاری از شاعران دیگر پارسی‌گو نیز در آثار خود به شب یلدا پرداخته‌اند، از جمله:

• خواجوی کرمانی
• عبید زاکانی
• سلمان ساوجی
• فیض کاشانی
• وحشی بافقی
• عرفی شیرازی
• فروغی بسطامی
• امیرخسرو دهلوی
• اقبال لاهوری
• قاآنی

سنت های جذاب یلدا در آذربایجان، اردبیل و اصفهان

شب یلدا در جای جای ایران با آداب و رسوم خاص و دلنشینی برگزار می شود. در این مقاله به برخی از سنت های جذاب شب چله در استان های آذربایجان، اردبیل و اصفهان می پردازیم.

آذربایجان

در آذربایجان، رسم بر این است که در شب یلدا، خوانچه ای تزیین شده و پر از خوراکی های خوشمزه به خانه نوعروس یا نامزد خانواده فرستاده شود. مردم آذربایجان هندوانه را با هنرمندی تزیین می کنند و شال های قرمز را به نشانه شادی و برکت دور آن می گذارند. در برخی مناطق شمال کشور نیز رسم است که یک ماهی بزرگ تزیین شده را به عنوان هدیه به خانه عروس می برند.

اردبیل

در اردبیل، خانواده ها در شب یلدا گرد هم می آیند و تا پاسی از شب به شب نشینی و گفتگو می پردازند. هندوانه، انار، پرتقال، تخمه، ماهی پلو و سایر خوراکی های خوشمزه از جمله مواردی هستند که مردم اردبیل در شب چله نوش جان می کنند. در این شب برای تازه عروس هندوانه تزیین می کنند و به همراه هدایای دیگر از طرف خانواده داماد برایش می فرستند.

اصفهان

در شهرستان دهاقان اصفهان، مانند سایر مناطق ایران، فامیل و بستگان به خانه بزرگترها می روند و دور هم جمع می شوند. صاحبخانه با آجیل، میوه و خوراکی های دیگر از مهمان ها پذیرایی می کند. آنها تا پاسی از شب و گاهی تا نزدیک صبح بیدار می مانند، شاهنامه می خوانند، فال حافظ می گیرند و به قصه گویی و خاطره گویی می پردازند. تازه دامادها نیز با هدیه یا خوانچه به خانه عروس می روند. آجیل شب یلدا شامل کشمش، گردو، بادام، قیسی، برگه زردآلو، برگه گلابی، جوزقند، انجیر و خرما است. میوه شب یلدا نیز معمولاً انار، هندوانه، سیب و گلابی است. همچنین نوشیدنی شب یلدا به طور معمول چای و شربت است و چنانچه برف باشد مخلوط برف و شیره انگور نیز نوش جان می کنند. غذای شب چله اگر مقدور باشد پلو ماهی و در غیر این صورت یکی از غذاهای محلی مانند کوفته، گندی، دلمه و غیره است.

بوشهر و چهارمحال و بختیاری: آداب و رسومی جذاب

شب چله، طولانی‌ترین شب سال، در سراسر ایران با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود. در این میان، استان‌های بوشهر و چهارمحال و بختیاری نیز از این قاعده مستثنی نیستند و با مراسم و سنت‌های منحصربه‌فرد خود، به استقبال این شب باستانی می‌روند.

بوشهر

مردم استان بوشهر، همچون دیگر هموطنان، شب چله را با دیدار بزرگترها و دورهمی‌های خانوادگی جشن می‌گیرند. هندوانه، به عنوان نمادی از خورشید و برکت، نقش پررنگی در سفره شب یلدای بوشهری‌ها دارد.

چهارمحال و بختیاری

در چهارمحال و بختیاری، شب یلدا با نام “شب چله” شناخته می‌شود و با آداب و رسوم جالبی همراه است:

• دورهمی و شب‌نشینی: خانواده‌ها در منزل بزرگترها جمع می‌شوند و تا طلوع خورشید در کنار هم بیدار می‌مانند.
• خوراکی‌های شب یلدا: سفره شب چله در چهارمحال و بختیاری با تنوع زیادی از خوراکی‌ها همچون هندوانه، انار، آجیل، کشک و غیره چیده می‌شود.
• فال حافظ: گرفتن فال حافظ از رسوم رایج شب یلدا در این استان است و بزرگترها برای اعضای خانواده فال می‌گیرند.
• شاهنامه‌خوانی و حافظ‌خوانی: افرادی که توانایی شاهنامه‌خوانی یا حافظ‌خوانی دارند، در این شب برای حاضران به اجرا می‌پردازند.
• پختن نان گرده: نان گرده، نانی قطور است که در میان آن مهره‌ای آبی قرار می‌دهند و به عنوان نمادی از خوش‌شانسی بین اعضای خانواده تقسیم می‌کنند.
• آب‌پز کردن کدو تنبل: کدو تنبل به عنوان نمادی از خورشید در شب چله آب‌پز و خورده می‌شود.
• آش کشک: آش کشک یکی از غذاهای محلی چهارمحال و بختیاری است که در شب یلدا پخته می‌شود و کدو تنبل آب‌پز شده یکی از مواد تشکیل دهنده آن است.

سایر رسوم:

• برپایی کرسی با آتش زغال و چوب افرا
• بو دادن گندم، برنج و شاهدانه
• هدیه دادن به تازه عروس و داماد
• قرائت قرآن و نیایش برای سلامتی و برکت

با وجود تغییرات سبک زندگی، بسیاری از این سنت‌های زیبا هنوز هم در چهارمحال و بختیاری زنده هستند و شب یلدا را به شبی به‌یادماندنی تبدیل می‌کنند.

خراسان: آیین‌های کهن و شیرینی‌های سنتی

شب یلدا در خراسان با نام شب چله شناخته می‌شود و از دیرباز با آداب و رسوم منحصربه‌فردی همراه بوده است. در این خطه، واژه “یلدا” کمتر استفاده شده و مردم به جای آن از “شب چله” یا “چله‌نشینی” استفاده می‌کنند.

آیین‌های شب یلدا در خراسان

• شب چراغانی: در گذشته، هر مهمان برای شرکت در شب‌نشینی، چراغی با خود می‌آورد و به دلیل کثرت چراغ‌ها، این شب را “شب چراغانی” یا “چهل چراغ” نیز می‌نامیدند.
• خوراکی‌های مخصوص: علاوه بر انار و هندوانه که در سراسر ایران مرسوم است، در خراسان لبو، شلغم پخته، پختیک (لبوی خشک شده)، برگه‌های خشک شده زردآلو و هلو و شیرینی کفبیخ نیز از خوراکی‌های چله‌نشینی هستند.

تهیه کفبیخ، یکی از آیین‌های شب یلدا در خراسان است. برای تهیه این شیرینی یا شربت سنتی، ریشه گیاهی به نام چوبک (بیخ) را پس از خیساندن و جوشاندن، با دسته‌های چوب انار به نام “دسته گز” هم می‌زنند تا به صورت کف سفت درآید. این کار در محیط سرد انجام می‌شود و در نهایت با اضافه کردن زعفران، شکر یا شیره انگور، کفبیخ آماده می‌شود.

سایر رسوم چله‌نشینی در خراسان

• سرحمومی: یکی از سنت‌های شب یلدا در خراسان، برگزاری مراسم “سرحمومی” برای عروس و داماد بوده است. در این مراسم، عروس و داماد را به حمام می‌بردند و با رقص و پایکوبی و چوب بازی، مراسم حنابندان برگزار می‌کردند.

خمچه عروس، هدیه‌ای ویژه برای شب یلدا

در خراسان بزرگ، “خمچه عروس” یکی از سنت‌های شب یلداست. در گذشته، خمچه به سینی بزرگی گفته می‌شد که هدایای عروس و داماد را در آن قرار می‌دادند. امروزه اقوام داماد با هدایایی مانند لباس، کفش زمستانی و کادوهای دیگر به خانه پدر عروس می‌روند و شام را مهمان آنها هستند.

هدیه داماد به نامزد

در شب یلدا، داماد با بردن هدیه برای نامزدش، میتواند شب را در کنار او بگذراند. این رسم که به “نامزدبازی” معروف بود، به داماد اجازه می‌داد تا قبل از شب زفاف، در مناسبت‌های خاصی مانند شب یلدا در کنار نامزدش باشد.

شاهنامه‌خوانی و حافظ‌خوانی

در شهرهای خراسان، خواندن شاهنامهٔ فردوسی، فال حافظ و اشعار محلی در شب یلدا از رسوم رایج است.

چله تموز

در خراسان جنوبی، علاوه بر شب یلدا یا “چله زمستان”، جشن “چله تموز” نیز برگزار می‌شود که بلندترین روز سال است.

خوزستان

قارون افسانه‌ای

مردم خوزستان تا سحر منتظر “قارون افسانه‌ای” می‌مانند که در لباس هیزم‌شکن برای فقرا تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل شده و برای آن خانواده ثروت و برکت به ارمغان می‌آورد.

هندوانه، نماد چله‌نشینی

در شب یلدا در خوزستان، هندوانه نقش ویژه‌ای دارد و در شهرهایی مانند اهواز و دزفول، خرید و فروش آن به اوج خود می‌رسد.

دورهمی و شادی

مردم خوزستان در شب یلدا به خانه بزرگترها رفته و با خوردن آجیل، هندوانه، انار و شیرینی، شب را به شوخی و خنده می‌گذرانند.

فال حافظ و خاطره‌گویی

در آبادان و خرمشهر، فال حافظ و خاطره‌گویی بزرگترها در کنار بخاری از رسوم شب یلداست. مردم این شهرها با خرید هندوانه‌های سرخ، انار قرمز و آجیل‌های رنگارنگ، به اعتقاد خود مبنی بر “سرخ بودن یلدا” جامه عمل می‌پوشانند.

شاهنامه‌خوانی و شعرخوانی

شاهنامه‌خوانی، شعرخوانی و شکستن فندق از دیگر آیین‌های چله‌نشینی در خوزستان است.

سیستان

مردم سیستان، شب یلدا را نه تنها یک شب، بلکه به مدت سه شب متوالی با نام‌های “چله بزرگ”، “چله متوسط” و “چله کوچک” جشن می‌گیرند. این سه شب از اول دی ماه آغاز شده و تا 10 بهمن ادامه دارد.

آداب و رسوم:

• دورهمی و شب‌نشینی: در شب‌های چله، اقوام و دوستان دور کرسی جمع شده و به قصه‌گویی و گفتگو می‌پردازند.
• خوراکی‌های مخصوص: از شیرینی‌های محلی مانند “ستو”، “شیرینک” و حلوا و همچنین انواع تخمه و آجیل در این شب استفاده می‌شود.
• فال حافظ: یکی از رسوم پرطرفدار شب یلدا در سیستان، فال گرفتن با دیوان حافظ است.
• موسیقی و شادی: در گذشته اگر چله‌نشینی با مراسم مذهبی همزمان نمی‌شد، با دهل، ساز و چوب بازی شادی می‌کردند.

فارس

در فارس، سفره شب یلدا به زیبایی و تنوع سفره نوروز است. مردم شیراز با انواع میوه‌ها، آجیل و شیرینی از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.

آداب و رسوم:

• سفره رنگین: در سفره شب چله، میوه‌هایی مانند هندوانه و مرکبات برای افراد سرد مزاج و خرما و رنگینک برای گرم مزاج‌ها قرار داده می‌شود.
• حافظ خوانی: در شیراز نیز مانند بسیاری از نقاط ایران، فال حافظ از رسوم جدانشدنی شب یلدا است.

شب یلدا، جشنی کهن و ریشه‌دار در فرهنگ ایرانی است که با آداب و رسوم گوناگون در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شود.

یلدا و شباهت آن با جشن‌های دیگر اقوام

جشن انقلاب زمستانی، جشنی کهن و جهانی است که در بسیاری از فرهنگ‌ها، از جمله ایران باستان، با آداب و رسوم مختلف برگزار می‌شده است. شب یلدا، جشن ایرانیان در بلندترین شب سال، نیز از این قاعده مستثنی نیست و با برخی از جشن‌های دیگر اقوام، به ویژه جشن‌های مربوط به انقلاب زمستانی، شباهت‌هایی دارد.

آیین میتراییسم در روم باستان

در روم باستان، پرستش “سول اینویکتوس” (خورشید شکست ناپذیر) در زمان انقلاب زمستانی رواج داشت. این ایزد که در آیین میتراییسم نیز نقشی مهم ایفا می‌کرد، با “میترا” ایزد ایرانی شباهت‌های زیادی داشت. برخی محققان معتقدند که کریسمس مسیحیان ریشه در جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا در روم باستان دارد.

کریسمس

شباهت‌های شب یلدا و کریسمس تنها به پرستش خورشید محدود نمی‌شود. در هر دو جشن، نور، زندگی و امید نقش محوری دارند. همچنین آداب و رسومی مانند دورهم جمع شدن خانواده و دوستان، هدیه دادن، و خوردن غذاهای خاص در هر دو جشن مشترک است.

یلدا و کریسمس، تنها دو نمونه از جشن‌های انقلاب زمستانی هستند که در فرهنگ‌های مختلف با باورها، آداب و رسوم، نمادها و داستان‌های متفاوت برگزار می‌شوند. این جشن‌ها نشان می‌دهند که انسان‌ها در طول تاریخ همواره به دنبال جشن گرفتن روشنایی، امید و زندگی بوده‌اند.

یلدا: گنجینه‌ای مشترک در فهرست میراث جهانی یونسکو

14030924

3250/19